Ciemne sprawy dawnych warszawiaków - Stanisław Milewski

“Miejska legenda” to niezwykle sugestywne narzędzie w ręku..., a właściwie w ustach doświadczonego opowiadacza. To właśnie z takich lokalnych historii i plotek wszelkiej maści przybysze dowiadują się najciekawszych informacji. Żadne miasto nie jest od nich wolne, a już na pewno nie Warszawa.

okładka książki

Stolica pełna jest zapewne osób, które właśnie dzięki życzliwym znajomym dowiedzieli się, dlaczego nie warto samotnie zapuszczać się w niektóre okolice – zwłaszcza po zapadnięciu ciszy nocnej. Plotka mówiąca, że “ktoś znał, kogoś, kto słyszał, że ktoś coś widział...” potrafi zdziałać przysłowiowe cuda.

Ciemne Sprawy... to historia jeszcze bardziej niesamowita – opowieści równie mroczne, z “typkami” zamiast bohaterów, a wszystko spisane i udokumentowane. Książka opowiada bowiem prawdziwe historie z życia dawnych Warszawiaków – wydarzenia, które opisane przez prasę pobudzały wyobraźnię wszystkich mieszkańców stolicy.

Najpierw jednak autor zapoznaje nas z historycznymi realiami Warszawy, jej mieszkańców, zachowań społecznych i specyfiki adminiestracji, sądownictwa i służb porządkowych w XVIII i XIX wieku.
Okazuje się, że rozterki związane z alkoholem były obecne w prasie już od dawna. Koncentrowały się one na dwóch kierunkach. Jeden z nich ubolewał nad pogarszającą się jakością wytwarzanych wódek i piw. Browary i gorzelnie były bardzo dochodowe, więc nie było dziwnym, że każde większe miasto miało po kilka konkurujących ze sobą wytwórni. Z drugiej strony wzmożona produkcja – odpowiadająca na oczekiwania rosnącej konsumpcji – wywoływała również polemikę na temat niebezpieczeństw wynikających z nieumiarkowanego spożycia. Owe zagrożenia dotyczyły głównie śmierci z zapicia – wypadki przy pracy, czy niepokoje w rodzinie nie były już tak jednoznacznie sądzone.

Książka nie opowiada jednak tylko o problemach z alkoholem. Chciałoby się powiedzieć, że rozdział zatytułowany “Złodzieje i policjanci” opowiada historię starą jak świat – a jednak wciąż trzyma w napięciu. W innym rozdziale autor rozwija wątek “Panien stojących i demimondówek”. W jeszcze innym porusza problem fałszerstw, czy handlu zepsutą żywnością, a potem zastanawia się “Dlaczego zabiła?”.

O większości wydarzeń na bieżąco donosił Kurier warszawski, Tygodnik Ilustrowany, czy wreszcie Gazeta Sądowa i Milewski udowadnia, że wydarzeniami z pierwszych stron żyła cała stolica.Niektórzy pisali nawet krótkie kryminalne opowiastki oparte o faktyczne wydarzenia. Brzmi prawie fantastycznie, ale autor dołożył starań i treść obfituje w przypisy i odnośniki, które uwiaryganiają wszystkie, lub prawie wszystkie wydarzenia.

Historie opowiedziane w Ciemnych sprawach... bezpardonowo przenoszą czytelnika w zupełnie inny świat – tym bardziej niesamowity, że zupełnie prawdopodobny i “ludzki”. Warszawiacy, mogą nawet wybrać się z książką na spacer, przypomnieć sobie co działo się w zakątkach, którymi codziennie spacerują, zamknąć na chwilę oczy i uruchomić wyobraźnię...
Warto.

Kamil Świątkowski

Państwowy Instytut Wydawniczy
ISBN: 978-83-06-03201-7